Trong những năm qua, được sự quan tâm, chỉ đạo của Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương, sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt của Tỉnh ủy, HĐND tỉnh, UBND tỉnh, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự tham gia tích cực của doanh nghiệp và sự ủng hộ, đồng tình của Nhân dân, tỉnh Thanh Hóa đã từng bước có những phát triển vượt bậc về kinh tế - xã hội, đời sống nhân dân được đảm bảo. Tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) 6 tháng đầu năm 2022 ước đạt 13,5%, cao hơn so với cùng kỳ năm 2020, 2021 và đứng thứ 3/63 tỉnh, thành phố có tốc độ tăng trưởng GRDP cao nhất nước (sau Bắc Giang, Hải Dương). Thu ngân sách nhà nước ước đạt 26.330 tỷ đồng, bằng 93,6% dự toán; tăng 65% so với cùng kỳ năm trước và đạt cao nhất từ trước đến nay, cơ bản đáp ứng các nhiệm vụ cho phát triển kinh tế - xã hội và công tác an sinh xã hội trên địa bàn tỉnh. Thanh Hóa đang tập trung phấn đấu trở thành một tỉnh kiểu mẫu và một cực tăng trưởng mới của khu vực Bắc Trung Bộ và của cả nước theo Nghị quyết số 58-NQ/TW ngày 05/8/2020 của Bộ Chính trị về việc xây dựng và phát triển tỉnh Thanh Hóa đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045.

Thực hiện Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 01/6/2012 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (Khóa XI), tỉnh Thanh Hóa đã ban hành Kế hoạch và tổ chức Hội nghị học tập, quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết đến đội ngũ cán bộ chủ chốt của tỉnh, các cấp ủy đảng, chính quyền, MTTQ và các đoàn thể, các tầng lớp nhân dân trên địa bàn tỉnh.

Tỉnh ủy, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ban hành 01 nghị quyết, 03 kế hoạch, 05 quyết định và nhiều văn bản lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện Nghị quyết số 15-NQ/TW; đưa nội dung thực hiện chính sách ưu đãi người có công, chính sách đảm bảo an sinh xã hội vào nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh để tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện trong toàn tỉnh. HĐND tỉnh đã ban hành 07 nghị quyết, UBND tỉnh đã ban hành 03 chỉ thị, 97 quyết định, 55 kế hoạch, 16 công văn chỉ đạo. Chỉ đạo các sở, ngành cấp tỉnh và các địa phương lồng ghép việc thực hiện Nghị quyết với các chương trình, đề án, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội theo từng giai đoạn và hằng năm của ngành, địa phương trên các lĩnh vực. Các cấp ủy đảng, chính quyền, MTTQ và các đoàn thể trong tỉnh đã xây dựng và triển khai chương trình, kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết số 15-NQ/TW, Kết luận số 92 KL/TW, Nghị quyết số 70/NQ-CP và các nghị quyết, kết luận, văn bản chỉ đạo của Tỉnh về thực hiện các chính sách xã hội.

Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã chỉ đạo các cấp ủy đảng, chính quyền, MTTQ, các đoàn thể thường xuyên kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện Nghị quyết 15-NQ/TW, Kết luận số 92 KL/TW và các chương trình, kế hoạch của Tỉnh về thực hiện chính sách xã hội trên địa bàn, nhất là các nội dung liên quan trực tiếp đến người có công, người nghèo, người lao động…; kịp thời khắc phục những hạn chế, bất cập và kiến nghị cấp có thẩm quyền điều chỉnh các nội dung chưa phù hợp, đảm bảo quyền và lợi ích chính đáng của các nhóm đối tượng.

Sau 10 năm thực hiện Nghị quyết số 15-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI), hệ thống chính sách an sinh xã hội trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ngày càng đồng bộ, hoàn thiện và đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Một số kết quả nổi bật và mô hình tốt trong việc Nghị quyết số 15-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) như sau:

- Về chính sách ưu đãi người có công: thực hiện chi trả trợ cấp cho trên 68.700 người có công với cách mạng đảm bảo đầy đủ, kịp thời, kinh phí thực hiện hằng tháng là hơn 131,47 tỷ đồng. 100% xã, phường, thị trấn làm tốt công tác thương binh, liệt sỹ; có 740 công trình ghi công liệt sỹ với trên 10.000 mộ liệt sỹ được đầu tư xây dựng, tu bổ, nâng cấp đảm bảo tính trang nghiêm, đúng quy định. Chuyển đổi số, số hóa trên 330.000 hồ sơ người có công (đạt tỷ lệ 100%) phục vụ nhu cầu tra cứu thông tin và giải quyết các chế độ, chính sách. Thanh Hóa thuộc trong nhóm các tỉnh, thành phố đầu tiên của cả nước thực hiện chi trả trợ cấp ưu đãi người có công qua hệ thống Bưu điện.

Thực hiện Đề án hỗ trợ nhà ở cho người có công tại Quyết định số 22/2013/QĐ-TTg ngày 26/4/2013 của Thủ tướng Chính phủ, toàn tỉnh đã hỗ trợ xây mới và sửa chữa 26.389 căn nhà cho người có công. Bên cạnh đó, từ Quỹ đền ơn đáp nghĩa và huy động nguồn lực xã hội hóa, vận động từ các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân đã hỗ trợ xây mới, sửa chữa, nâng cấp hơn 4.500 căn nhà và vận động 1.003 sổ tiết kiệm tình nghĩa để tặng cho gia đình chính sách có hoàn cảnh khó khăn; thực hiện tốt mô hình chăm sóc, phụng dưỡng với 91 Bà mẹ Việt Nam anh hùng còn sống, các mẹ đã được các cơ quan, đơn vị trên địa bàn tỉnh nhận phụng dưỡng, trong đó, có nhiều mẹ được từ 02-03 đơn vị nhận phụng dưỡng.100% các địa phương trong tỉnh đã làm tốt phong trào “Đền ơn đáp nghĩa”, các hoạt động chăm sóc, thăm hỏi, tặng quà đối với người có công được tổ chức thường xuyên, hiệu quả, đời sống người có công không ngừng được nâng lên, đến nay, có 99,8% hộ gia đình người có công có mức sống bằng hoặc cao hơn mức sống trung bình của ngươi dân nơi cư trú.

- Về giảm nghèo: Thanh Hóa được xem là điểm sáng và có tính chất đột phá: chính sách giảm nghèo được thực hiện đồng bộ trên cả 3 phương diện: (1) Tăng khả năng tiếp cận các dịch vụ công cộng; (2) hỗ trợ phát triển sản xuất; (3) Phát triển cơ sở hạ tầng thiết yếu cho các địa bàn đặc biệt khó khăn. Đồng thời, để hỗ trợ các huyện miền núi giảm nghèo nhanh và hiệu quả, Ban Thường vụ Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã phân công các sở, ban, ngành cấp tỉnh, các huyện miền xuôi hỗ trợ, đỡ đầu, giúp đỡ các huyện nghèo, xã có tỷ lệ hộ nghèo từ 30% trở lên, trong đó tập trung xây dựng, sửa chữa các công trình hạ tầng thiết yếu, chuyển giao kinh nghiệm, mô hình hiệu quả trong phát triển kinh tế-xã hội đã góp phần giảm nghèo tích cực. Kết quả, tỷ lệ hộ nghèo giai đoạn 2012-2015 bình quân giảm 3,19%/năm, giai đoạn 2016-2020 bình quân giảm 2,26%/năm, đến cuối năm 2021 giảm còn 1,51% và thấp nhất khu vực Bắc Trung Bộ, từ tỉnh có 100 xã nghèo (năm 2012) giảm xuống còn 06 xã nghèo (năm 2020), có 01 huyện thoát khỏi diện nghèo theo Nghị quyết 30a/NQ-CP của Chính phủ (huyện Như Xuân) và 70 xã thoát khỏi diện đặc biệt khó khăn. Thu nhập bình quân của người dân khu vực miền núi đạt 33,1 triệu đồng/người/năm (tăng 23,1 triệu đồng so với năm 2012).

- Về việc làm, đào tạo nghề: Chính sách giai quyết việc làm, đào tạo nghề được thực hiện đồng bộ, hiệu quả, giai đoạn 2012-2020 toàn tỉnh đã giải quyết việc làm mới cho 699.735 người lao động, trong đó có 93.031 lao động đi làm việc ở nước ngoài (tỉnh Thanh Hóa là một trong những địa phương dẫn đầu cả nước về số người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng). Tổ chức tư vấn giới thiệu việc làm, đào tạo nghề, cung cấp thông tin thị trường lao động cho khoảng 415.000 lượt người; tổ chức gần 400 phiên giao dịch việc làm, thu hút trên 2.500 lượt doanh nghiệp với trên 95.000 lượt người lao động tham gia.

Tỷ lệ qua đào tạo nghề tăng từ 46% (năm 2012) lên 70% (năm 2020), trong đó tỷ lệ có văn bằng, chứng chỉ đạt 27,6% đã góp phần tạo việc làm, tăng thu nhập, ổn định đời sống cho người lao động.

- Về trợ giúp xã hội những người có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn: Chính sách trợ giúp xã hội cho các đối tượng bảo trợ xã hội tại cộng đồng và trong các cơ sở trợ giúp xã hội đảm bảo kịp thời, đúng quy định, toàn tỉnh hiện có trên 203.774 người được trợ cấp xã hội hàng tháng, kinh phí chi trả trên 100 tỷ đồng/tháng. Thực hiện tốt công tác hỗ trợ đột xuất, đảm bảo người dân bị thiệt hại khi gặp rủi ro, thiên tai được hỗ trợ kịp thời.

Toàn tỉnh đã thành lập được 930 Câu lạc bộ liên thế hệ tự giúp nhau tại 423/559 xã, phường, thị trấn thu hút 41.933 hội viên tham gia. Các Câu lạc bộ đang quản lý vốn tăng thu nhập trên 66 tỷ đồng; đã có trên 44.710 lượt thành viên Câu lạc bộ được vay vốn để phát triển kinh tế, qua đó giúp 4.635 hộ thành viên người cao tuổi thoát nghèo bền vững, nhiều hộ đã vươn lên làm giàu, đời sống được cải thiện. Tỉnh Thanh Hóa đang chiếm gần 30% tổng số Câu lạc bộ của cả nước, dẫn đầu toàn quốc về số lượng và hiệu quả thực hiện mô hình Câu lạc bộ liên thế hệ tự giúp nhau.

- Về BHXH, BHYT: Diện bao phủ của đối tượng tham gia và thụ hưởng BHXH bắt buộc và tự nguyện; bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp ngày càng tăng, đến năm 2022, toàn tỉnh có 466.523 người tham gia BHXH, gấp 2,28 lần so với năm 2012; số người tham gia bảo hiểm thất nghiệp là 364.975 người, gấp 2,15 lần so với năm 2012; tỷ lệ lực lượng lao động trong tuổi tham gia BHXH là 28,7%, tăng 17,2% so với năm 2012; tỷ lệ lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHTN đạt 37%, tăng 18,8% so với năm 2012; tỷ lệ người tham gia BHYT đạt 87,9% tăng 20,5% so với năm 2012 (khu vực miền núi đạt từ 94%-97%). Tỷ lệ người thuộc diện cận nghèo tham gia BHYT năm 2021 đạt 88,9%, tăng 41,9% so với năm 2012; tỉnh đã hỗ trợ khoảng 162 tỷ đồng cho gần 380.000 lượt người nghèo được khám chữa bệnh. Phát triển mạng lưới y tế cơ sở đồng bộ, đến nay tổng số giường bệnh là 14.280 giường, tăng 3.393 giường so với năm 2012; tỷ lệ giường bệnh đạt 29,7 giường/vạn dân, tăng 7,7 giường bệnh/vạn dân so với năm 2012, góp phần giảm công suất sử dụng giường bệnh từ 160,4% năm 2012 xuống còn 115% năm 2021.

Những kết quả trên đã góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân, đảm bảo công tác an sinh xã hội, phát triển kinh tế - xã hội và giữ vững quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn tỉnh.

Quá trình triển khai, thực hiện chính sách xã hội và đạt được những kết quả nêu trên, tỉnh Thanh Hóa rút ra một số bài học kinh nghiệm sau đây:

Một là, phải tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy đảng, quản lý, điều hành của chính quyền, phát huy vai trò của cả hệ thống chính trị và các tầng lớp Nhân dân trong thực hiện các chính sách xã hội trong đó Nhà nước giữ vai trò chủ đạo trong xây dựng và tổ chức thực hiện các chính sách xã hội.

Hai là, các chính sách xã hội phải được thực hiện đồng bộ với phát triển kinh tế - xã hội, phù hợp khả năng cân đối, huy động nguồn lực của địa phương trong từng năm và từng giai đoạn; chú trọng lồng ghép chặt chẽ, hiệu quả các nguồn lực; cùng với ngân sách nhà nước, phải đẩy mạnh xã hội hóa, huy động sự đóng góp, chia sẻ của cộng đồng, doanh nghiệp và các thành phần kinh tế để thực hiện hiệu quả các chính sách xã hội.

Ba là, thường xuyên rà soát, bổ sung, hoàn thiện, xây dựng và triển khai, thực hiện đồng bộ các chính sách xã hội, bảo đảm có trọng tâm, trọng điểm, phù hợp với từng đối tượng, địa bàn, giai đoạn phát triển.

Kính thưa các quý vị đại biểu!

Trong giai đoạn tới, để tiếp tục triển khai, thực hiện hiệu quả các chính sách xã hội, tỉnh Thanh Hóa đề xuất một số nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm như sau:

- Thứ nhất, đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện, bổ sung, điều chỉnh các chính sách xã hội đảm bảo toàn diện, đồng bộ, hội nhập, có tính thực tiễn cao. Đặc biệt là mở rộng chính sách, nâng mức trợ cấp, hỗ trợ đối với người có công với cách mạng, đối tượng bảo trợ xã hội, hộ nghèo, hộ cận nghèo, người lao động và các đối tượng yếu thế khác.

- Thứ hai, tiếp tục thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững tiếp cận với chuẩn nghèo đa chiều, bao trùm để hỗ trợ người dân nâng cao chất lượng cuộc sống, tích hợp chính sách giảm nghèo, giảm các chính sách hỗ trợ trực tiếp, tạo sinh kế bền vững cho người nghèo; thu hẹp khoảng cách về thu nhập, mức sống, điều kiện sống của người nghèo so với bình quân chung của cả tỉnh và cả nước; tập trung giảm nghèo bền vững vùng dân tộc thiểu số và khu vực miền núi.

- Thứ ba, phát triển thị trường lao động cạnh tranh lành mạnh, đồng bộ, hiện đại và hội nhập; phát triển việc làm bền vững, chú trọng đào tạo, nâng cao nguồn chất lượng nguồn nhân lực, phù hợp với định hướng phát triển kinh tế - xã hội và nhu cầu sử dụng lao động; xây dựng quan hệ lao động hài hoà, ổn định và tiến bộ; thực hiện chính sách tiền lương gắn với năng suất lao động và hiệu quả làm việc, khuyến khích, trọng dụng nhân tài.

- Thứ tư, tăng cường nguồn lực thực hiện các chính sách xã hội, trong đó quan tâm, ưu tiên bố trí nguồn ngân sách để thực hiện các chính sách xã hội theo các chương trình, dự án, chính sách và nhiệm vụ đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Đồng thời, đẩy mạnh xã hội hóa, huy động sự tham gia, đóng góp của cộng đồng, các doanh nghiệp và người dân để thực hiện các chính sách xã hội.

- Thứ năm, nâng cao năng lực quản lý của các các cấp, các ngành về thực hiện chính sách an sinh xã hội, trong đó tăng cường công tác tuyên truyền và kiểm tra, giám sát quá trình thực hiện các chính sách; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong thực hiện, quản lý các chính sách xã hội để giải quyết kịp thời, đúng, công khai, minh bạch các chế độ, chính sách; ưu tiên quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ tham mưu về chính sách xã hội các cấp đảm bảo đủ về số lượng, đồng bộ về chuyên môn, nghiệp vụ đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ được giao.